Skąd tradycja śpiewania kolęd aż do 2 lutego?
Archidiecezja Krakowska / jh 18 stycznia 2025 źródło: https://deon.pl/
Kolędy w Polsce śpiewane są do 2 lutego dzięki długoletniej tradycji i zgodzie Kościoła na lokalne zwyczaje.
Kolędy są nieodłącznym elementem polskich Świąt Bożego Narodzenia. Chociaż okres liturgiczny Bożego Narodzenia kończy się wraz ze Świętem Chrztu Pańskiego, w Polsce zwyczaj śpiewania kolęd trwa aż do 2 lutego – do święta Ofiarowania Pańskiego. Dlaczego w Polsce śpiewamy kolędy tak długo? Oto odpowiedź.
• Kolędy w Polsce śpiewane są do 2 lutego dzięki długoletniej tradycji i zgodzie Kościoła na lokalne zwyczaje.
• Śpiewanie kolęd po Święcie Chrztu Pańskiego jest dostosowane do treści – unika się zwrotek opisujących narodziny Jezusa.
• Zwyczaj ten podkreśla radość z przyjścia Zbawiciela oraz Jego opiekę nad ludźmi.
Historia kolęd i ich rozwój
Słowo „kolęda” pochodzi z łacińskiego calendae, oznaczającego pierwszy dzień miesiąca. Początkowo kolędy były świeckimi, radosnymi pieśniami śpiewanymi na powitanie Nowego Roku. Z czasem, wraz z rozwojem chrześcijaństwa, nabrały charakteru religijnego, nawiązując do Ewangelii i historii Bożego Narodzenia.
Pierwsze kolędy śpiewane były po łacinie, głównie w kościołach. W miarę upływu czasu powstały również pastorałki – pieśni o tematyce bardziej ludowej, przeznaczone do śpiewania w domach.
Różnica między kolędami a pastorałkami
Pierwszy podział na kolędy i pastorałki w Polsce wprowadził ks. Michał Januszewski w XIX wieku. Według niego:
Kolędy – to pieśni religijne wykonywane w kościołach, często nawiązujące do tradycji narodowej, jak np. „Bóg się rodzi”, której melodia oparta jest na rytmie poloneza.
• Pastorałki – to pieśni ludowe, związane z Bożym Narodzeniem, ale przeznaczone głównie do śpiewania w domach. Ich teksty często opisują historie pasterzy, zwierząt czy darów.
Dlaczego w Polsce kolędy śpiewa się do 2 lutego?
Oficjalnie okres Bożego Narodzenia w liturgii trwa od Pasterki do Święta Chrztu Pańskiego, które przypada w pierwszą niedzielę po uroczystości Objawienia Pańskiego (Trzech Króli). Jednak w Polsce kolędy śpiewane są aż do święta Ofiarowania Pańskiego (Matki Bożej Gromnicznej) 2 lutego.
1. Zgoda Kościoła na lokalne tradycje – Jak tłumaczy muzykolog dr Wojciech M. Marchwica, Kościół w Polsce szanuje lokalne zwyczaje, jeśli są one zgodne z nauką Kościoła. Śpiewanie kolęd aż do 2 lutego jest jednym z takich przykładów.
2. Symbolika święta Ofiarowania Pańskiego – To uroczystość, w której podkreśla się obecność Chrystusa w świątyni. Kolędy śpiewane w tym czasie wyrażają radość z Jego przyjścia.
Kolędy po Święcie Chrztu Pańskiego
Po zakończeniu okresu Bożego Narodzenia w kościołach często śpiewa się jedynie wybrane zwrotki kolęd. Organista zwykle ogranicza się do tych fragmentów, które nawiązują do błogosławieństwa lub opieki Jezusa nad ludźmi, pomijając zwrotki opisujące samą noc Narodzenia.
